JAWABIN SHUGABAN HUKUMAR ZABE TA KASA (INEC), PROFESSOR MAHMOOD YAKUBU, AKAN HUKUNCIN BUDE CIBIYAR KIDAYAR KURI’U NA ZABEN SHUGABAN KASA DOMIN ZABEN JAMA’A NA 2023 WANDA AKA GABATAR A DAKIN TARO NA AFRICA DA KE ABUJA.
Taron ya samu halarcin manya-manyan baki da hukumomin gida da waje kamar haka_
Sufeto Janar na ‘yan sanda
Wakilan da ke wakiltar Jam’iyyun Siyasa
Masu sa ido na kasa da kasa
Mambobin Hukumar Diflomasiya
Abokanai na Shugabannin Hukumomin Zabe daga sassan duniya
Wakilan hukumomin tsaro daban-daban
Kafofin watsa labarai – na kasa da na duniya
Yan uwa maza da mata
1. A madadin Hukumar Zabe Mai Zaman Kanta ta Kasa (INEC), ina maraba da ku baki daya wajen bude cibiyar tattara sakamakon zaben shugaban kasa na 2023.
2. Kamar yadda wasunku suka sani ana tattara sakamakon zaben shugaban kasa a Najeriya a matakai hudu bayan kammala kada kuri’a da kidayar kuri’u da kuma nada sakamako a matakin rumfar zabe.
An fara ƙididdige sakamakon kuma an tattara su a wuraren rajista 8,809 (ko wane Wards). An kidaya da kuma tattara sakamakon da aka tattara a kananan hukumomi 774 a fadin kasar nan. Bayan haka, ana kirga su da tattara su a kowace Jihohi 36 na Tarayya da Babban Birnin Tarayya (FCT). Daga karshe an tattara alkaluman da aka tattara na kowace Jiha da babban birnin tarayya Abuja a nan Abuja inda za a bayyana sakamakon zaben.
3. A yayin da muka fara aikin kammalawa, ya zama wajibi ne in bayyana tsarin da kuma kafa ka’idojin shari’ar kamar haka:
i. Dukkan wakilan zabe da masu sa ido da kafafen yada labarai da jami’an diflomasiyya da jami’an tsaro da aka amince da su su yi aiki da mukaman da aka ba su;
ii. Jami’in tattara bayanai na zaben shugaban kasa (SCOPE) wanda kuma ya yi aiki a matsayin jami’in tattara bayanai a matakin Jiha/FCT za a gabatar da sakamakon kowace Jiha ta Tarayya da Babban Birnin Tarayya (FCT);
iii. Bayan tattara sakamakon a matakin Jiha, Hukumar Zabe (REC) da hukumomin tsaro za su raka SCOPE zuwa Abuja;
iv. Lokacin da aka isa Cibiyar Taro, Sakatariyar Haɗin kai za ta karɓi SCOPE wanda zai tsara jerin gabatarwa;
v. Jami’in zaben zai gayyaci SCOPE, tare da REC, zuwa wurin da aka tanadar don gabatar da sakamako;
vi. Kungiyar SCOPE, ta bi tsarin gabatar da sakamako, za ta yi babbar murya ta bayyana kuri’un da kowace jam’iyyar siyasa ta jihar ta samu, gami da rahotannin soke zaben da wuraren da ba a yi zabe ba (idan akwai);
vii. Daga nan sai jami’in da ya dawo ya gayyato sharhi da lura (idan akwai) daga wakilan zabe;
viii. Jami’in Dawowa yana buƙatar SCOPE don ƙaddamar da ainihin kwafin EC8D;
ix. Lokacin da duk SCOPES suka gabatar da sakamakon su, Jami’in Mai Dawowa zai nuna kwafin takardun sakamakon – EC8DA (Taƙaitaccen Sakamakon Zaɓe akan Jiha-da-jihar), EC8E (Bayanin Sakamako na Zaɓe) da EC40G (3) (takaitattun masu kada kuri’a a rumfunan zabe inda aka soke zaben ko kuma ba a gudanar da su ba);
x. Daga nan sai jami’in zaben ya kammala Form EC8DA sannan ya sanar da kuri’un da kowane bangare ya samu sannan ya gayyaci wakilan zabe da su amince da fom;
xi. Jami’in Komawa sai ya kammala EC40G(3) kuma ya kwatanta shi da Form EC8DA don tabbatar da ko ɗaya daga cikin ‘yan takarar ya cika ka’idodin doka don ci gaba da bayyanawa;
xii. Idan an gamsu, Jami’in Komawa ya cika Form EC8E kuma ya ba da sanarwar nasara; kuma
xiii. Jami’in Dawowa na gayyatar wakilan jam’iyyar don karɓar kwafi na Forms EC8DA da EC8E.
4. Daga yau, za a ba da sanarwar bude cibiyar tattara bayanai har sai an kammala tantance zaben shugaban kasa na 2023. A lokacin shari’ar, ana iya samun tsaka-tsaki ko dagewa. Jami’in da ya dawo ne zai sanar da hakan yayin da bukatar hakan ta taso.
5. Da zaran kowane daga cikin SCOPEs ya zo, tsarin tattarawa zai fara. Da zarar an fara aikin, Cibiyar Taro za ta kasance a buɗe duk rana da kuma duk dare, ƙarƙashin ɗan gajeren hutu kamar yadda Jami’in Komawa ya sanar.
6. Za a nuna sakamakon hukuma akan fuska da yawa anan a Cibiyar Taro. Ina kira ga dukkan jam’iyyun siyasa da kungiyoyin yada labarai da su zana alkaluman su ne kawai daga sakamakon hukuma da hukumar ta fitar a matsayin hukumar da ke da alhakin fitar da alkalumman zabe a hukumance.
7. Yayin da ake ci gaba da tattara sakamakon zabe, hukumar za ta iya ganin ya zama dole ta yi wa al’ummar kasar bayani kan al’amuran da suka shafi zabe amma wadanda ba su da alaka da tattara sakamako. Lokacin da bukatar irin wannan bayanin ta taso, ba za a yi shi a nan ba. An shirya cibiyar watsa labarai a zauren Aso dama bayan wannan ginin amma a cikin wannan harabar don irin wannan taƙaitaccen bayanin. Inda ba zan iya yi wa manema labarai bayani da kai na.
Daga Mahmood Yakubu,shugaban hukumar zabe mai zaman kanta INEC.